Inspiratiegids: doelen

We streven met de inspiratiegids naar de ontwikkeling van volgende competenties bij leerkrachten, die ze kunnen meenemen in hun interactie met leerlingen:

O Curriculumbewustzijn

Leerkrachten moeten een goed inzicht hebben in het curriculum - de leerplannen MVT en hun onderlinge samenhang - om onderwijs- en leeractiviteiten optimaal af te kunnen stemmen op het gevalideerd doelenkader. Ze hebben dit inzicht nodig om heldere verwachtingen aan leerlingen te kunnen communiceren en hen verantwoordelijkheid te geven voor hun eigen rol in het leerproces. Daarnaast is curriculumbewustzijn noodzakelijk om de focus te kunnen leggen op de essentie van de minimumdoelen (en waar nodig te ‘ontstoffen’) én tegelijkertijd leerlingen te kunnen uitdagen. Het helpt hen om gefundeerde keuzes te maken in het lesmateriaal, dat door de school aangekocht wordt of dat ze zelf maken, in het kader van leerwinst en de evaluatie ervan.

O Ontwerpvaardigheid

Curriculumbewustzijn kan samen met formatief handelen (het systematisch en regelmatig verzamelen van informatie over het leerproces) zorgen voor ontwerpvaardigheid: leraars kunnen de onderwijs- en leeractiviteiten zo ontwerpen dat ze afgestemd zijn op wat leerlingen moeten leren én op hun plaats in het leerproces richting die leerdoelen.

O Datageletterdheid

Samen met kennis van het onderwijsontwerp en de manieren waarop leerlingen leren (Mandinach & Gummer, 2016) moeten leerkrachten inzicht verwerven in data-analyse en interpretatie van vakinhoudelijke en didactische kennis en vaardigheden (Beck & Nunnaley, 2021). Ze moeten prestatiegegevens kunnen interpreteren en er betekenis aan toekennen, terwijl ze zich bewust zijn van hun referentiekader, in samenwerking met schoolleiders en andere ondersteunende betrokkenen in de school (Goffin et al., 2024). Concreet moeten ze kritisch kunnen kijken naar hun eigen achtergrond, vooroordelen, en aannames die van invloed kunnen zijn op hoe ze de evaluatiegegevens interpreteren. Ze werken daarbij niet in een vacuüm maar krijgen richting van schoolleiders en ondersteuning door andere betrokkenen zoals leerondersteuners.

O Inzicht in het vreemdetaalverwervingsproces en geheugenpsychologie: metacognitief bewustzijn

Vanuit het opmerkingsprincipe (oftewel het ‘noticing principle’ in tweedetaalverwerving, Schmidt, 1990) moeten leerlingen expliciet gewezen worden op kenmerken van de tweede taal die ze leren, om ze effectief onder de knie te kunnen krijgen. Ook bij vreemdetaalverwerving kunnen we aannemen dat didactische handelingen die ‘noticing’ bevorderen, zoals expliciete instructie en correctieve feedback, effectief zijn. Een metacognitief bewustzijn bij leerlingen zorgt bovendien voor betere leerresultaten (Haukås, 2018), vooral voor meertalige leerlingen (Jessner, 2008). Dit vergt leerkrachten die zich bewust zijn van het vreemdetaalverwervingsproces, zodat ze inzicht hebben in hoe didactische handelingen zoals expliciete instructie en herhaling leerwinst opleveren en hoe meertaligheid kan benut worden bij het leren van een vreemde taal.

O Zelfeffectiviteit

De zelfeffectiviteit van leraren is het geloof in het eigen vermogen om succesvol onderwijstaken uit te voeren, in dit geval evaluatie. We willen leerkrachten laten reflecteren over hoe ze het verschil kunnen maken, omdat bewustzijn van hun invloed op het leren de zelfeffectiviteit van leerkrachten positief beïnvloedt (Hattie, 2008). Ook samenwerking tussen leerkrachten oefent een significante invloed uit op de zelfeffectiviteit van leraren in het secundair onderwijs (Johari et al., 2022). Manieren waarop in de vakgroep nagedacht wordt over hoe talenleerkrachten het verschil maken, zouden dus kunnen bijdragen aan de zelfeffectiviteit van leerkrachten (en indirect aan een krachtige leeromgeving).