De contexten waarin ex-OKAN-leerlingen terechtkomen, verschillen. Die contexten bepalen mee hoe de overgang van het OKAN-onderwijs naar het regulier onderwijs verloopt. Volgens onderzoek is er nog steeds een moeizame doorstroom van informatie uit het OKAN- naar het regulier onderwijs (Okans, 2017). Daarom zijn er sinds 2006 vervolgschoolcoaches aangesteld, om ex-OKAN-leerlingen en leerkrachten verder te ondersteunen. Sinds 1 september 2016 vraagt de overheid expliciet om naast de begeleiding, ondersteuning en opvolging van leerlingen die doorstromen vanuit OKAN naar het vervolgonderwijs, sterker in te zetten op expertiseoverdracht en -opbouw in het vervolgonderwijs. Uit ons onderzoek bleek echter dat er vaak geen netoverschrijdende, gestandaardiseerde of centrale doorstroom is van informatie en dat er te weinig contact is tussen OKAN-scholen en vervolgschoolcoaches enerzijds en leerkrachten van de reguliere scholen anderzijds.

Wanneer je zelf een zicht probeert te krijgen op wie de ex-OKAN-leerling is je klas is, kan je gebruikmaken van een waaier aan tools om te beginsituatie in kaart te brengen. Het loont uiteraard om zicht te krijgen op niet alleen de talige beginsituatie van de nieuwkomers, maar op die van alle leerlingen. Je kan immers pas inspelen op de behoeften van je leerlingen, als je weet wie je leerlingen zijn én waar ze precies nood aan hebben. Een goed zicht op die didactische beginsituatie van een ex-OKAN-leerling én van de andere leerlingen is dus essentieel.

Wat de ex-OKAN-leerlingen betreft, kan je een beroep doen op:

Documenten:

• advies van de OKAN-klassenraad en motivering
• doorstroomdossier (met o.a. rapporten (ook rapport Frans indien deel van OKAN-opleiding en doelenrapport met taalvaardigheid), schoolloopbaan, resultaat snuffelstage en info over interesses)
• advies van toelatingsklassenraad

Contactpersonen:

• vervolgschoolcoach, ondersteuningscoach, onthaalleerkrachten en CLB

Toch kan een talenpaspoort in eerste instantie de voorkeur genieten. Zo krijg je als leerkracht immers snel inzicht in de meertalige achtergrond van alle leerlingen én bevorder je de integratie van de ex-OKAN-leerlingen. Bovendien vermijd je de valkuil van het Pygmalioneffect.

Heeft je ex-OKAN-leerling wel voorkennis Frans (uit het thuisland, OKAN of de schakelklas) en wil je het taalniveau Frans inschatten, dan kan je gebruik maken van enkele bestaande websites of zelf een (mondelinge) intake doen.

Suggesties voor een Oekraïense leerling in de klas 

Het profiel van een groot deel van de (ex-)OKAN-leerlingen is recent veranderd. Misschien kan ons materiaal een steentje bijdragen bij het opvangen van Oekraïense nieuwkomers. Onze tips en materiaal kunnen immers nuttig zijn voor élke anderstalige nieuwkomer of meertalige leerling en dus ook een Oekraïense.

Een warm onthaal komt daarbij steeds op de eerste plaats. Het Oekraïens heeft dus ongetwijfeld al een plaatsje gekregen in scholen of klassen. Binnen ons secundair onderwijs worden de Oekraïense leerlingen hoofdzakelijk opgevangen in OKAN-klassen waarin ingezet wordt op de taalverwerving Nederlands en de OKAN-ontwikkelingsdoelen. In het kader van het lerarentekort kunnen vervolgschoolcoaches tijdelijk worden ingezet in dat ‘onthaaljaar’.

In het (school)jaar 2022-2023 zien leerkrachten dus mogelijk de eerste Oekraïense leerlingen doorstromen naar hun klassen. Of misschien voorzien scholen momenteel al opvang in de reguliere klas. OKAN-klassen zitten immers al vaak (te) vol.

Lessen Frans zijn momenteel waarschijnlijk nog niet aan de orde voor deze leerlingen. Maar onze fiches voor binnenklasdifferentiatie kunnen van pas komen in alle Nederlandstalige lessen of lessen vreemde talen. Voor Engels kunnen Oekraïense leerlingen gebruik maken van de cursussen van de Oekraïense School Online (ВШО). Veel vluchtelingen willen immers het Oekraïense curriculum blijven volgen, omdat ze hopen op korte termijn te kunnen terugkeren naar hun land. Voor hen kan er door scholen een flexibel traject met blended learning worden gecreëerd. Meer info vind je onder 'Wat kan de school?'.

Maar in het kader van het welbevinden en de integratie van de leerlingen kan het natuurlijk zinvol zijn om ze zo snel mogelijk te laten aansluiten bij de reguliere lessen Engels.

Inzicht krijgen in wat de leerlingen al kunnen en hoe hun onderwijs in elkaar zit, is daarbij essentieel, net als bij elke andere anderstalige nieuwkomer. Bekijk in dit kader zeker de links naar tools om de beginsituatie in kaart te brengen.

Onze basismethode Frans A1 biedt mogelijkheden in een schakelklas, maar voor Oekraïense leerlingen kan het aangewezen zijn om al tijdens het onthaaljaar of in de zomerschool kennis te maken met het Frans.

We zien voor onze basismethode Frans A1 ook mogelijkheden voor Oekraïense leerlingen in het Brusselse onderwijs, waarin de instromers niet alleen de schooltaal niet machtig zijn, ze komen bovendien ook meteen in een tweetalige context terecht.

Kruip (tijdens de les) in de huid van een jonge vluchteling

Walk in my shoes is een interactieve tool die migratie belicht vanuit het standpunt van jonge vluchtelingen. Caritas International ontwikkelde daarnaast een breder educatief pakket dat leerlingen laat stilstaan bij de mensen in het migratieverhaal. Het materiaal is ook beschikbaar in het Frans en zou dus ook een plaatsje kunnen krijgen in een talenles.